Dane szczegółowe jaskini
Nazwa | Smocza Jama |
Inne nazwy | |
Nr inwentarzowy | T.E-08.07 |
Region | Tatry |
Współrzędne WGS84 | λ: 19°52′03,84″, φ: 49°14′16,22″ |
Gmina | Kościelisko (gm. wiejska) |
Powiat | tatrzański |
Województwo | małopolskie |
Właściciel terenu | Skarb Państwa | Tatrzański Park Narodowy |
Podstawa ochrony | |
Ekspozycja otworu | NNW |
Pozostałe otwory | 2 - SW, 1100 m n.p.m. |
Wysokość bezwzględna [m n.p.m.] | 1120 |
Wysokość względna [m] | 50 |
Głębokość [m] | 18,60 |
Przewyższenie [m] | 0 |
Deniwelacja [m] | 18,60 |
Długość [m]
w tym szacowane [m]
|
44
|
Rozciągłość horyzontalna [m] | |
Położenie geograficzne | W prawym orograficznie zboczu Wąwozu Kraków, w jego dolnej, udostępnionej dla turystów części. |
Opis drogi dojścia do otworu |
Do dolnego otworu jaskini prowadzi od wylotu wąwozu żółty szlak turystyczny. Idąc nim mijamy pierwsze zwężenie (z kapliczką w nyży skalnej), szeroki lesisty parów i kolejne zwężenie, którym dochodzimy do niewielkiego rozszerzenia wąwozu. W prawym (or.) zboczu, w ścianie skalnej nad kilkumetrowym progiem widnieje otwór Dziury pod Smoczą Jamą T.E-08.06. Nasz szlak kilkanaście metrów dalej skręca w górę na zbocze i ubezpieczony drabiną, poręczami oraz łańcuchem doprowadza do dolnego otworu, położonego kilkanaście metrów nad dnem wąwozu, pod dużym okapem. Od dolnego otworu ubezpieczono łańcuchami także wariant szlaku omijający jaskinię i doprowadzający po powierzchni do górnego otworu. Od górnego otworu, wychodzącego z drugiej strony skały nad Halą Pisaną, szlak prowadzi trawersując lesisty stok, a następnie w dół na Polanę Pisaną. Dojście i zwiedzanie łatwe, zimą, przy oblodzeniu może być trudne.
|
Opis jaskini |
Otwory jaskini łączy 2–3-metrowej szerokości, stromo nachylony, myty korytarz, przebijający skałę na wylot. Za dolnym otworem obniża się nieco, zakręca w lewo do wysokiego na 2–3 m rozszerzenia. Dalej prowadzi stromo w górę przez zwężenie, za którym skręca w prawo i szerszym już korytarzem o silnie nachylonym, skalistym dnie doprowadza do górnego otworu. Jaskinia powstała w wapieniach urgonu autochtonicznej serii wierchowej. Dno pokrywa rumosz skalny, glina i gleba, dostająca się w głąb jaskini górnym otworem. Jaskinia jest wilgotna, tylko w rejonie dolnego otworu – sucha, o mikroklimacie dynamicznym. Badania rocznego cyklu termiczno cyrkulacyjnego przeprowadzone przez Rajwę (1971a) w okresie marzec 1964–luty 1965 wykazały ścisły związek temperatur w jaskini z temperaturami na powierzchni. Zimą wymarzanie obejmuje całą jaskinię, a temperatury ujemne osiągają kilkanaście stopni; latem temperatury wnętrza dochodzą do 20°C. Roczna amplituda temperatur może przekraczać nawet 30°C. Obserwacje Żmudy (1915a,1916a) i Rajwy (1971a) wykazały też występowanie dużych różnic temperatur między otworem dolnym, wnętrzem jaskini i otworem górnym. Szereg pomiarów temperatury podaje Żmuda z września 1912 r. i sierpnia 1913 r. Pomiędzy otworami stale występuje przewiew: w czasie cyrkulacji letniej (kwiecień–listopad) powietrze wypływa dolnym otworem, natomiast w czasie cyrkulacji zimowej (listopad–marzec) cieplejsze powietrze wydostaje się w podmuchach górnym otworem, a zimne spływa po dnie jaskini do dolnego otworu. Światło obejmuje okolice otworów, środkowa część jaskini pomiędzy zakrętami jest ciemna. Roślinność zielona występuje w rejonie obu otworów – przy górnym obfita, sięgająca około 10 m w głąb jaskini, przy dolnym skąpa, sięgająca ok. 5 m w głąb. W trakcie inwentaryzacji jaskiń tatrzańskich OW PTPNoZ w dniu 17 lipca 1977 r. T. Bielska przeprowadziła badania roślinności przyotworowej, które wykazały występowanie następujących gatunków roślin: Wśród występującej w jaskini fauny Kowalski (1953a) podaje kosarza Liobunum rupestre /Herbst/ oraz muchówkę Theobaldia alascaensis Ludlow. |
Historia badań |
Przyotworową roślinność zieloną badał w latach 1912–1913 A. Żmuda, a w 1977 r. T. Bielska. Obserwacje fauny w 1948 r. przeprowadził K. Kowalski, a badania mikroklimatu prowadzili A. Żmuda (1912–1913) i A. Rajwa (1964–1965). |
Historia eksploracji |
Jaskinia znana od dawna góralom, a następnie turystom, po raz pierwszy wzmiankowana została w wydanym w 1876 r. przewodniku Kolbenhayera (fide Zwoliński 1961), a następnie przez Ossowskiego w 1882 r. pod nazwą „Smok”. Już w ubiegłym wieku była często zwiedzana. Udostępniona została dawniej przy pomocy drewnianych ubezpieczeń, które w 1949 r. zastąpiono stalowymi. Wymieniana i opisywana we wszystkich przewodnikach turystycznych. Nazwa jaskini wywodzona jest zwykle od Smoczej Jamy w Krakowie przez analogię do innych „krakowskich” nazw wąwozu (Kowalski 1953a, Nyka 1972, Parma i Rajwa 1978), chociaż bywa także wiązana z dawną wiarą w zamieszkujące w jaskiniach „przed potopem” smoki (Niezabitowski 1924, Radwańska-Paryska, Paryski 1973). |
Historia dokumentacji |
Pierwszą dokumentację sporządził w ramach inwentaryzacji jaskiń tatrzańskich PTPNoZ w dniu 8 lipca 1994 r. J. Grodzicki przy współpracy M. Grodzickiego (Jaskinie TPN 1994). Na zlecenie TPN 31 grudnia 2013 r. ponownie jaskinię pomierzyli F. Filar i B. Chlipała. Na tej podstawie skorygowane zostały dane morfometryczne jaskini i sporządzono nowy plan, który został udostępniony w niniejszej bazie za zgodą Dyrektora Tatrzańskiego Parku Narodowego. |
Zniszczona, niedostępna lub nieodnaleziona | Nie |
Literatura |
Kolbenheyer K., 1876 (wzmiankuje – fide Zwoliński, 1961); Ossowski G., 1882a ( wzmianka o jaskini Smoku, 100 m długiej i mającej obfite namulisko); Ossowski G., 1882b (ditto); Ossowski G., 1882c (ditto); Ossowski G., 1883b (wzmianka); Pawlikowski J.G., 1887 (ditto); Chmielowski J., 1907 (droga i opis); Sosnowski P., 1910 (wzmianka); Świerz M., 1912 (droga i opis); Żmuda A., 1915a (opis jaskini i roślinności zielonej); Żmuda A., 1916a (ditto); Orłowicz M., 1919 (wzmianka); Świerz M., 1919 (droga i opis); Świerz M., 1921 (ditto); Zwoliński T. i S. 1922 (wzmianka); Niezabitowski E. 1924 (przypisuje niesłusznie powstanie nazwy istnieniu podań o smokach); Györffy I., 1924 (rewizja oznaczeń mchów Żmudy); Zwoliński T. i S., 1925 (droga i opis); Świerz M., 1927 (ditto); Mich Dr St. 1929 (autor boleje nad tym, że dostęp do jaskini nie jest ubezpieczony); Zwoliński T. i S., 1930 (droga i opis); Naše Tatry, 1931 (wymienia); Danysz-Fleszarowa R. 1933 (ditto); Wrzosek A., 1933 (wymienia); Szokalski J., 1934 (opis i droga); Wiśniewski T., 1935 (rewizja oznaczeń mchów zebranych przez Żmudę); Zwoliński T., 1937 (droga i opis); W.I.G., 1938 (lokalizacja na mapie); Zwoliński S., 1951a (wiadomość o założeniu poręczy przy ścieżce do otworu); Berezowski S., 1953 (opis, dane o udostępnieniu turystycznym); Kowalski K., 1953a (opis inwentarzowy, plan); Zwoliński S., 1954b (wzmiankuje); Kowalski K., 1955a (wykaz fauny, dane morfometryczne); Kowalski K., 1955b (podaje długość); Zwoliński S., 1955b (wzmiankuje); Zwoliński T., 1958 (opis jaskini i dojścia); Guzik K., 1959 (lokalizacja na mapie geologicznej w skali 1: 10 000); Rabowski F. 1959 (wzmiankuje w opisie geologii regionu); Wójcik Z. 1960b (wzmiankuje); Kotański, Z. 1961a (wzmiankuje); Zwoliński S. 1961 (wzmianki dotyczące historii); Kowalski K. 1962a (podaje długość); Kowalski K. 1965 (wzmianka); Wójcik, Z., 1966a (dane geologiczne i metryczne); Zwoliński T. 1966 (opis dojścia i zwiedzanie); Wójcik Z. 1968 (wzmianka); Zwoliński S. 1968 (wymienia); Kwapiszewski S. 1969 (krótka notatka); Wójcik Z.1969 (dane geologiczne i morfometryczne); Kotański Z. 1971 (wzmiankuje); Rajwa A. 1971a (wyniki rocznego cyklu pomiarów temperatur i cyrkulacji powietrza); Kozik A. 1972 (wymienia, podaje długość); Nyka J. 1972 (opis dojścia i zwiedzanie); Radwańska-Paryska, Z., Paryski W.H. 1973 (notatka encyklopedyczna); Zwoliński S. 1973 (opis dojścia i zwiedzanie); Tatry Polskie, 1976 (lokalizacja na mapie); TPN [mapa zastępcza], 1976 (lokalizacja na mapie); Borowiec W. i in. 1977, 1978 (dane morfometryczne); Nyka J. 1978 (opis dojścia i zwiedzanie); Parma Ch., Rajwa A. 1978 (opis szczegółowy, dojście, historia, schematyczny plan i przekrój); Bac-Moszaszwili M., i in. 1979a (lokalizacja na mapie geologicznej); Zembrzuski J. 1979 (wzmiankuje); Parma Ch. 1980 (krótki opis); Nyka J. 1981 (opis dojścia i zwiedzanie); Paczkowski A. 1984 (opis dojścia); TATRY POLSKIE, 1984 (lokalizacja na mapie); Parma Ch., Rojek T. 1985 (mikroklimat, rozmiary, udostępnienie turystyczne); Korosadowicz Z. 1987 (opis dojścia i zwiedzanie); Zwoliński S. 1987 (wzmianki dotyczące historii); Jaskinie TPN 1994 (plan, przekrój i opis inwentarzowy); Bielska T., Mickiewicz J. 2000 (flora); Filar F. 2014c (informacja o pomiarach).
|
Materialy archiwalne |
Grodzicki, J. i in. 1999 (zmiany antropogeniczne).
|
Autorzy opracowania | Jerzy Grodzicki |
Redakcja | Jerzy Grodzicki |
Stan na rok | 2014 |
Grafika, zdjęcia |
![]() ![]() |